Ιστορίες και θρύλοι γύρω από το Χριστουγεννιάτικο δέντρο

  Τα Χριστούγεννα είναι προ των πυλών και ο στολισμός του Χριστουγεννιάτικου δέντρου αποτελεί μία σταθερή πράξη αγάπης, χαράς και ζεστασιάς. Πώς όμως και γιατί καθιερώθηκε το έλατο ως το δέντρο των Χριστουγέννων; 

  Το στόλισμα δέντρων είναι έθιμο που έρχεται από τα βάθη των αιώνων και σίγουρα πριν από τη γέννηση του Χριστού. Για παράδειγμα οι Ρωμαίοι για να τιμήσουν τον Κρόνο έκοβαν πράσινα κλαδιά δέντρων και γέμιζαν τα σπίτια τους. Οι Βίκινγκς, για να δοξάσουν τα πνεύματα που θα έφερναν τον ήλιο και το φως στον σκοτεινό βορρά, στόλιζαν τα σπίτια τους με κλαδιά αειθαλών δέντρων. Ενώ οι δρυΐδες, μια ιερατική ταξη της Αγγλίας και της Γαλλίας, στόλιζαν με καρπούς και κεριά τα δέντρα, για να τιμήσουν τους θεούς τους και να κάνουν τη γη τους έφορη.

Η ταύτιση του έλατου με το Χριστουγεννιάτικο δέντρο έγινε από τον Άγγλο μοναχό, τον Βονιφάτιο, ο οποίος κήρυττε τον λόγο του Θεού στην Γερμανία. Ο μοναχός για να μπορέσει να εξηγήσει σε απλούς ανθρώπους τη σχέση της Αγίας Τριάδας, χρησιμοποίησε το έλατο λόγω του τριγωνικού του σχήματος. 

Υπάρχει μάλιστα και ένας θρύλος για το πώς οι κάτοικοι της Φριζίας (περιοχή της Γερμανίας) άλλαξαν την πίστη τους και έγιναν χριστινοί από τον Βονιφάτιο. Οι Φρίζιοι είχαν ως τότε για ιερό δέντρο του θεού τους Θωρ μία αιωνόβιο βελανιδιά, στην οποία τελούσαν  διάφορες θυσίες. Ο Βονιφάτιος επιχείρησε να πριονίσει τη βελανιδιά και την ώρα που εκείνος πριόνιζε, ένας δυνατός αέρας την ξερίζωσε. Οι Φρίζιοι το αποκάλεσαν θαύμα και αυτό τους ώθησε στον Χριστιανισμό. Στη θέση της φύτρωσε ένα έλατο, το οποίο θεωρήθηκε θαυματουργό και ευλογημένο. Έτσι το έλατο απέκτησε έναν θρησκευτικό συμβολισμό. 

Ο στολισμός του δέντρου ξεκίνησε από τον ιερέα Λούθηρο. Μια Χριστουγεννιάτικη ιστορία λέει ότι, καθώς ο Λούθηρος επέστρεφε σπίτι μια χειμωνιάτικη νύχτα του 1536 περπατώντας μέσα στο δάσος, γύρισε και κοίταξε τον ουρανό και τα αστέρια. Η εικόνα με το φως των αστεριών να τρεμοπαίζει ανάμεσα απ΄τα φύλλα των δέντρων τον μάγεψε. Η σκέψη που έκανε αμέσως ήταν να μεταφέρει την εικόνα αυτή και στο σπίτι του, για να δώσει χαρά στα παιδιά του. Έκοψε λοιπόν ένα έλατο και προσεκτικά τοποθέτησε κεράκια τα οποία άναψε για να μιμηθεί το φως των αστεριών. Έτσι η Γερμανία που ήταν και η πατρίδα του Λούθηρου θεωρήθηκε ως η πατρίδα του Χριστουγεννιάτικου δέντρου και ο ίδιος έμεινε στην ιστορία. 

Αργότερα τη θέση των κεριών πήραν οι ηλεκτρικοί λαμπτήρες και στις 22 Δεκεμβρίου 1882  στη Νέα Υόρκη ηλεκτροφωτίστηκε το πρώτο δέντρο από τον Τόμας Έντισον. Μέχρι τότε τα δέντρα στολίζονταν με αναμμένα κεράκια με φαγώσιμα είδη, με είδη ρουχισμού ή άλλα χρήσιμα πράγματα. Στη συνέχεια άρχισαν να διακοσμούνται με μπάλες, παιχνίδια και γιρλάντες.

Το Χριστουγεννιάτικο δέντρο στην Ελλάδα      

Στην Ελλάδα πριν από το έλατο και τον στολισμό του υπήρχε το Χριστόξυλο. Κάθε χρόνο έβαζαν ένα μεγάλο κούτσουρο στο τζάκι τους και το άφηναν να καίει για 12 ημέρες από τα Χριστούγεννα έως  τα Θεοφάνεια. Το έθιμο αυτό έφερνε τύχη στα σπίτια και έδιωχνε τα καλικατζαράκια από το σπίτι, ενώ στη ναυτική Ελλάδα στόλιζαν ένα καράβι, που συμβόλιζε την νέα πλεύση στην ζωή.  Έθιμο που υπάρχει ακόμη και σήμερα.

Όταν ο βασιλιάς Όθωνας ήρθε στην Ελλάδα, οι ακόλουθοί του έφεραν μαζί τους το έθιμο του στολισμού για να νιώσουν σαν στο σπίτι τους. Έτσι τα Χριστούγεννα του 1834 στολίστηκε το πρώτο χριστουγεννιάτικο δέντρο στην Ελλάδα στην κατοικία του στο Ναύπλιο. Ο πρώτος Έλληνας που στόλισε δέντρο ήταν ο διπλωμάτης, Ιωάννης Παπαρρηγόπουλος στις 24 Δεκεμβρίου 1843. Ήταν παραμονή Χριστουγέννων και  πλήθος Αθηναίων κατέφθανε, στην οικία του στην Πλάκα για να το θαυμάσει. Ήταν κάτι το πραγματικά πρωτόγνωρο που δεν είχε καμία λογική για τους Έλληνες. Τους φαινόταν πολύ περίεργο να φέρνει κάποιος ένα ολόκληρο έλατο από τα αχανή δάση της Ρωσίας, γιατί από εκεί το είχε φέρει ο Παπαρρηγόπουλος, να το βάζει μέσα στο σπίτι του και να το στολίζει με κεράκια και πολύχρωμα χριστουγεννιάτικα σχεδιάκια.

Ένας απ΄αυτούς ήταν και ο Μακρυγιάννης. Χαρακτηριστική μάλιστα είναι η φράση του μόλις το είδε : «Ωραίο είναι κυρ- Γιάννη. Και του χρόνου να είμαστε καλά. Αλλά τα δέντρα μου εγώ δεν τα αφήνω να φυτρώνουν μέσα στην κάμαρα! Μόνο τα άρματά μου φυτρώνουν εκεί». Εκείνος γέλασε δυνατά και του εξήγησε πόσο δημοφιλές ήταν αυτό το έθιμο σε ένα μεγάλο τμήμα της δυτικής Ευρώπης. Στις δεκαετίες που ακολούθησαν όλο και πολλαπλασιάζονταν στη χώρα μας τα σπίτια με χριστουγεννιάτικα έλατα φτάνοντας στις μέρες μας όπου το έλατο είναι ο πρωταγωνιστής των γιορτών.

Όπως και να έχει το χριστουγεννιάτικο δέντρο, απ΄ όπου και να έρχεται ανεξάρτητα από το μέγεθος ή τα στολίδια του, φέρνει χαρά, αγάπη και γιορτινό κλίμα σε κάθε σπίτι. Δεν μαραίνεται ποτέ, αντέχει υπό όλες τις συνθήκες και παραμένει ζωντανό και καταπράσινο συμβολίζοντας για όλους τους χριστιανούς την αιώνια ζωή του Χριστού.

 

Η αρθρογράφος : Φένια Λαμπροπούλου

Πηγές:  

 

1. https://www.mixanitouxronou.gr/to-proto-christougenniatiko-dentro-stin-ellada-stolistike

 

2. https://www.sansimera.gr/articles/1033

 

3. https://www.oneiraxeiros.gr/blogs/blog/article-2

 

4. https://www.asisters.gr/whats-hot/i-istoria-tou-xristougenniatikou-dentou/